Mình có 2 lần được leo lên cái u bò ấy, lần đầu là từ tận năm 2015. Đỉnh núi ấy đẹp, đứng trên ấy có thể nhìn hết toàn cảnh hồ Lak và thị trấn Liên Sơn cạnh nó, và bởi nó cao hơn hết các núi gần xung quanh, nên có nhiều khi, nó ngập trong mây và là địa điểm săn mây thú vị, mặc dù đường lên cái mỏm núi ấy không dễ, nếu bạn không đủ sức khỏe và không có người dẫn đường. 

Gần đỉnh núi, tất nhiên, là rừng lùn, là rừng cây bụi với những loài cây có những hình thù kỳ dị do quanh năm gió thổi oằn cành tạo thành. Và những cái cây ấy, cũng là thế giới cho Rêu, Dương xỉ và Lan, những thực vật phụ sinh sinh sống.

Có gần 20 loài lan mà mình có thể định danh và nhận biết sống ở trên những cái cây ấy và những vách đá gần đấy. Chúng thường là những loài lan hiếm, đẹp, nhưng dĩ nhiên, chúng không phải là đối tượng dễ nhằn khi bạn có ý định trồng chúng trong vườn nhà dưới độ cao 1000m.

Cái thú của việc vác balo, đi bộ dật dờ trên những con dốc, men theo đường mòn, theo những vách đá, chỉ để ngắm những loài hoa dại, nhìn thấy những bông lan trong tự nhiên, nó không dễ dàng. Bạn phải vượt qua những điều mà bạn ít khi tưởng tượng ra khi bạn là người thành phố. Nhưng dĩ nhiên, những điều nhận được thì lại quá xứng đáng...

Nhắc lại về loài lan mình kể ở bài này, hồi mình nhìn thấy nó trên 1 cành cây trên đỉnh Chư Yang Lak, nó không có hoa, chỉ là vài cái giả hành màu xanh, lá nhỏ, lẫn vào đám rêu trên cành cây, ẩm ướt và lạnh giá. Mình lúc ấy không thể xác định nó là loài Lan gì, hoặc ít nhất là chi Lan gì vì sự ít ỏi, lạ lạ của giả hành và quan trọng là tuyệt nhiên không có một cành hoa cũ nào để làm cơ sở cho sự nhận xét nào đó. Chỉ mơ hồ, đoán nó là Lan Lọng - Bulbophyllum vì 1 giả hảnh 1 lá của nó.

Mang theo cỡ 4 5 giả hành cầu may, vì chắc chắn là nó sẽ không sống được ở vườn của mình. Về nhà, nhét nó vào một cái chậu ẩm và hi vọng có 1 ngày nó nở hoa (thường người sưu tầm và thích nghiên cứu hoa lan, họ hay lấy 1 vài đơn vị cây lan về để hi vọng sự thay đổi khí hậu làm cây lan ấy nở hoa để có mẫu vật). 

Sau đó một thời gian, Giáo sư Leonid Averyanov có ghé thăm vườn mình, bèn gửi luôn mấy giả hành ấy cho ông ấy về nhà kính tận Saint - Peterburg để chăm sóc, vì nghĩ rằng điều kiện của Vườn thực vật Komarov chắc chắn hơn vườn của mình để cây lan ấy sống và nở hoa. Và đúng vậy, sau 2 năm, Giáo sư đã gửi lại cho mình hình ảnh của những bông hoa của cây lan ấy. Rồi cùng bổ sung vào cho danh mục những loài hoa Lan của Việt Nam một loài hoa lan đẹp nữa.

Hoa lan, thường đỏng đảnh, và nếu bạn muốn sưu tập một loài lan về trồng ở vườn mình, hãy tìm hiểu nơi nó sống ở tự nhiên, cách chúng mọc ở đó và điều kiện tự nhiên nơi ấy thế nào. Hãy so sánh với vườn của bạn, nếu không giống nhau lắm, rất có thể bạn sẽ phí công và một số loài lan đẹp sẽ dần chết đi trong chính khu vườn của bạn.

Theo: Nguyễn Văn Cảnh