Về loài lan này, loài lan mọc giống như những bụi cỏ ở một trong những đầm lầy, hứng trọn ánh sáng của mặt trời, và nở ra một trong những bông hoa kỳ lạ nhất của họ hoa Lan, đó là những đốm màu nổi bật thì lại nằm ở mặt sau của những cánh hoa, chứ không phải rực rỡ ở mặt trước bông hoa như những loài hoa lan khác. Nó là một trong số ít những loài lan có thể chịu được nước, chịu được cạn, trồng được trong bóng râm, nghĩa là sức sống rất khỏe, mặc dù trong bóng râm thì nó sẽ không có hoa. Tuy nhiên, vì môi trường sống tự nhiên là đầm lầy cạn, nên sự phân bố không được rộng rãi.

Khi mùa mưa bắt đầu, khi những vũng nước của đầm lầy được đổ đầy nước bởi những cơn mưa, loài lan Song túc lầy sẽ hồi sinh sau giai đoạn vàng vì nắng mùa khô nhiệt đới, sẽ xanh lại và sẽ nở những chùm hoa khoảng 4 - 10 bông hoa màu trắng với những đốm tím sau cánh hoa, hướng thẳng lên trời như giả làm lưng đốm của một loài côn trùng nào đó, dụ những con côn trùng ấy bay lại và làm sứ giả thụ phấn cho chúng. Hoa Song Túc lầy nở khoảng 1 tuần đến 10 ngày, nhưng không có hương thơm. Nếu ở ngoài thiên nhiên, bạn sẽ rất khó nhìn thấy những bông hoa này bởi màu sắc không nổi bật của nó như chìm vào biển cỏ của đầm lầy nhiệt đới.

Mình biết đến loài lan này đầu tiên qua sách vở, cố ý đi tìm khi có dịp ngang qua một đầm nước nào đó với hi vọng thấy được một loài lan hiếm, có lẽ hiếm vì các đầm lầy hầu như đã thành ruộng lúa. Cơ may, duyên may đã cho mình thấy được chúng ở 1 góc tối, một sinh cảnh ẩm ướt mà tối om của 1 cánh rừng trên đầm lầy chứ không phải của 1 bãi cỏ chan hòa ánh sáng. Và lần ấy, tuyệt nhiên mình không thấy một dấu hiệu nào của hoa ở một vùng rộng lớn bao la là cây Song Túc lầy ấy. Kinh nghiệm cho thấy, nếu trong bóng râm của khu rừng có chúng, thì khả năng ngoài bãi cỏ ngập nước đầy nắng ban ngày kia, rất có thể có những bụi Song túc đang trổ hoa. Gạt đi những lo sợ về việc sụt hố bùn, về thế giới của loài bò sát không chân ngoằn ngoèo trong bãi cỏ rậm ngang ngực, mình vạch cỏ đi vòng vòng trong đầm lầy, và thấy những bông hoa kỳ lạ ấy, nở lấp ló trong đám cỏ sau hồi lâu phơi nắng, lội bì bõm và lo sợ cho chiếc máy ảnh và điện thoại khi bất ngờ có thể có hố sâu trong đám cỏ đang rẽ lối.

Có lẽ chuyến đi ấy mình liều lĩnh, và là lần duy nhất mình mò xuống đầm lầy 1 mình, không có ủng cao, ở cái nơi mà khả năng là rắn rất nhiều. Trả công mình là những tấm ảnh đẹp, về một loài hoa lan có lẽ bây giờ, rất ít gặp trong tự nhiên vì môi trường sống đặc trưng của nó dần thu hẹp. Và hi vọng nơi ấy, vùng cỏ ngập nước ấy, sẽ mãi trường tồn theo thời gian, để những loài hoa lan trong đám cỏ ấy sẽ mãi nở ra những bông hoa, không nổi bật, nhưng rất lạ của chúng...

Theo: Nguyễn Văn Cảnh