Vì đi với nhau nhiều thì tất nhiên cậu ấy cũng nhiễm cái bệnh của 1 người nghiên cứu là đi đâu cũng soi mói, tất nhiên cũng sẽ phát hiện ra những loài hoa mà chưa ai thấy.  Nên vì thế, cậu ấy tìm ra 1 loài lan riêng cho mình cũng là điều bình thường. 

Trong cái dịp cả đội hay lội rừng của bọn mình đi nghỉ dưỡng 3 ngày ở đỉnh ngọn thác Bay trong dãy Chư H'Mư thì cậu ấy đã tìm ra 1 loài hoa lan rất đẹp, rồi vì nó chưa có tên nên mình và thầy ông nội GS Leonid Averyanov đã quyết định đặt tên cho nó là Ascocentrum hienii - Hỏa hoàng Hiến. Đây là loài lan do mình tham gia đặt tên cho loài nhưng với số lượng hình chụp ít nhất, chỉ có 2 tấm hình mờ ảo chụp bằng điện thoại vào lúc 5 giờ chiều, chụp 1 cành hoa đã được ngắt ra khỏi cây. Lý do là do mình chụp lúc đầu còn lâng lâng hơi men và lúc ấy vui quá. 

Nhớ đợt ấy, sau ngày đầu tiên leo núi hụt hơi, ngủ nghỉ 1 đêm thì ngày thứ 2 nguyên đội tỏa đi lang thang tìm kiếm chơi bời, để cho 2 ông già nhất đội là mình và anh King Crab ở nhà coi trại. Mình đang ngồi trên nền đá giữa suối chụp ảnh thì ông anh già mon men lại gần : 

     - Anh thấy còn mấy con cá khô, nướng lên anh em mình lai rai nhỉ? Rồi chiều anh em ta lang thang xem hoa cỏ.

     - Tới luôn bác, mình có cả ngày mà anh!

Chả biết vui miệng thế nào mà anh em ngồi đến lúc mình tỉnh dậy vì mấy đứa gọi có cây hoa lan lạ mà đẹp lắm thì đã 5 giờ chiều, mà mình cũng chẳng biết làm thế nào để lên được võng còn lên võng lúc nào thì tất nhiên là càng không biết rồi. Hôm sau nghe mấy đứa bảo 2 ông già ở nhà chả làm gì, uống hết 1 chai lít rưỡi.

Chuyến ấy vui, vì bạn nhiều, rượu nhiều, là chuyến đi đầy đủ nhất của đội. Sau này vì bận bịu, vì nhiều duyên cớ khác và vì 2 thành viên đã đi mãi mãi, nên đội chẳng bao giờ còn đủ nữa.

Quay lại chuyện cây lan. Mình bị gọi dậy khi còn lâng lâng và lảo đảo đi ra, nhìn bông hoa, quay sang hỏi : 

     - Đứa nào thấy trước? 

     + Hiến thấy trước.

Mình rút điện thoại bấm đúng 2 phát. Bỏ tọt cái chùm hoa vào túi zip, đổ cồn. Và sáng mai là hối hận, hối tiếc, tức... đủ thứ cảm xúc vì rằng là có 1 loài hoa mới mà vì lâng lâng nên chỉ có đúng 2 tấm hình xấu bà cố. Sau này hình như Phạm Thị Thành Đạt có chụp thêm được vài tấm, và nghe đâu ở bên Đà Lạt cũng có một vài cây, và ông anh thích nhậu Vũ Định An của mình có chụp được hình hoa của nó. Nhưng tóm lại, người công bố là mình chỉ có 2 tấm hình và người mang tên loài hoa lan này chả có 1 cây nào gọi là cho có.

Ascocentrum hienii, năm 2020 được gộp vào chi Vanda để trở thành Vanda hienii, là 1 loài phong lan nhỏ, như những loài trong chi Ascocentrum, có lá cứng và xếp đối xứng 2 bên. Phát hoa thẳng đứng vươn lên với những bông hoa màu tím. Mọc trên những dãy núi cao tới 1000m hoặc hơn, với số lượng có lẽ là rất ít. Mình chỉ biết đến có 3 cây, mà 1 cây là mẫu vật, 2 cây còn lại thì 1 ở Đà Lạt và 1 ở bản Mông. Đúng với đặc điểm của các loài Hỏa Hoàng, chúng sống mạnh mẽ, nhưng rất dễ bất chợt ra đi chỉ bởi bệnh thối đen lá. 

Thật sự, mình có lẽ cũng chỉ mong thấy được nó nở hoa 1 lần nữa để bổ sung ảnh đẹp vào bộ sưu tập, và cậu em Hiến thì chắc cũng chỉ mong nhìn thấy lại 1 lần cây lan mang tên mình. Nhưng có lẽ là khó. Âu cũng là cái duyên, có duyên có lẽ sẽ còn nhìn thấy nó.

Theo: Nguyễn Văn Cảnh