Khu rừng ấy rất lạnh, lạnh 1 cách đặc biệt. Chẳng hạn như tôi đã từng 2 lần sốc nhiệt khi bước chân từ ngoài bìa rừng, qua lớp dây leo phủ để bước chân vào trong, chẳng hạn như có lần cắm lán dưới khe suối và sáng ra chai dầu ăn đông đặc vào mùa khô của Tây Nguyên. Chính vì khí hậu đặc biệt ấy, tạo nên cho khu rừng một sự đặc trưng riêng, không nơi đâu có được, là những loài thực vật không nơi đâu có.

Chiều ấy, 2 thằng đi lang thang trong khu rừng, men theo đường mòn của thợ săn, trong sự mát mẻ dù ngoài khu rừng là khô, nóng. Và trong lúc lamg thang, khu rừng lại cho chúng toii thấy sự đa dạng đặc biệt của mình, bằng 1 loài hoa lan chưa từng thấy ở Việt Nam - Goodyera thailandica, có thể tạm gọi là Gấm đất Thái.

Goodyera thailandica được mô tả đầu tiên tại Thái Lan trên một mẫu tiêu bản duy nhất. Tuy có sự nghi ngờ nhưng về cơ bản cây lan tôi thấy gần giống với nó. Là một loài địa lan nhỏ, thân mọng nước, lá mọng nước, có ánh bạc. Cần hoa cao đến 40cm, mang hàng trăm bông hoa bé nhỏ màu nâu. Mọc rải rác trong khu rừng mà có lẽ lạnh và ẩm quanh năm, chúng giấu mình trong những gốc cây. Nở hoa vào mùa xuân, mùa chúng tôi thấy, và cứ thế, góp 1 phần tên tuổi vào danh sách họ hoa Lan ở Việt Nam với hơn 1500 anh em hoa lan khác.

Khu rừng với 4 lần đi, khả năng có gần chục loài thực vật mới, có lẽ là sự phù hộ của các ông, các bác đã chiến đấu tại đây, nằm lại tại khu rừng này, để con cháu được sống trong hoà bình, và có được sự bình an trong những chuyến đi nghiên cứu mà chẳng lo gì nguy hiểm! Như một lời tri ân đến những sự hi sinh lớn lao ấy, tôi biên bài này trong mùa hè tháng 4, để nhớ đến 50 năm trước, cũng mùa hè này, đất nước tôi hoàn toàn giải phóng!

Theo: Nguyễn Văn Cảnh