Hồi ấy mình làm việc ở Ea Sol, một xã nghèo và hẻo lánh thuộc huyện Ea Hleo, cách trung tâm huyện lị khoảng 20km, và cách rừng chỉ khoảng 1km. Điều kiện như vậy cho nên mình băm nát những cánh rừng quanh nơi làm việc. Và cu em Phạm Võ Hiến hồi đó cũng hay đi băm rừng với mình ở cái khu mà bọn mình gọi là Trại Bò. Ấy thế mà cái cây lan kia, lại không được tìm ra trong những lần băm rừng ấy, mà lại được tìm ra một cách tình cờ khác.

Thằng em Phạm Võ Hiến bảo mình:

- Anh ạ, bên đường đi vào nhà em nhiều Đơn cam (Dendrobium unicum) lắm, nó sắp nở rồi. Bữa nào anh qua chụp đi. 

- Ô kê, gì chứ hoa thì mắt anh sáng lắm!

Và thế là sau vài ngày mình chạy 30km từ chỗ làm sang chỗ cu em chỉ! Đơn cam thật nhiều, nở vàng trên những tàn cây Dầu còn sót lại ven đường lộ vào Ea Wy (bây giờ thì hết sạch rồi). Mình chụp hình khí thế, bởi mình rất thích sử dụng máy ảnh siêu zoom, nên chụp được những cây lan ở cao và xa. (kinh nghiệm cho thấy đi rừng, hay đi xa, mang siêu zoom đi là tiện nhất, tất cả trong 1, tele, macro, chân dung... Đổi lại là chất lượng tất nhiên không cao như DSLR, nhưng so sánh 1kg và 10-15kg mang vác xa thì... thôi mọi người tự chọn đi).

Zoom lên cành lớn của 1 cây dầu, mình thấy những cây lan nhỏ, đơn thân, lạ. Bèn kêu nhờ Phạm Võ Hiến trèo lấy một vài cây. Vì đang nhú nụ, nên sau đó vài bữa nó ra hoa. Chụp hoa rồi gửi cho Chu Xuan Canh thiếu gia hỏi, lão ấy bảo cũng không biết. Gửi ảnh cho ông Lô (tên thân mật của Giáo sư Leonid Averyanov, chuyên gia về lan Đông Nam Á) cũng nhận được câu trả lời là không biết. OK, I'm fine! Bỏ hoa vào cồn và chờ đợi.

Cuối năm, Giáo sư Leonid Averyanov sang nhà mình và đi đến chỗ ấy để chứng thực loài mọc ngoài tự nhiên ấy. Sau đó vài tháng, ông công bố một loài lan mới cho khoa học, lấy tên mình.

Đấy là chuyện kể về quá trình tìm ra cây Lưỡi tóc Cảnh, một loài hoa lan nhỏ mà sau đó được tìm thấy ở một số nơi khác thuộc huyện Ea Súp, trên những thân cây dầu của rừng khộp. Có lẽ, ở Cambodia cũng có nó, vì sự liền kề biên giới và trùng khí hậu, nhưng đến bây giờ, nó vẫn được coi là loài đặc hữu hẹp của Việt Nam

Theo: Nguyễn Văn Cảnh