Chẳng là trưa Chủ nhật vừa rồi, trong bữa cơm trưa nhà mình có khách là Trọng Duy, hắn vừa mới lang thang trong đám rừng cháy khô của Yok Đôn 1 ngày đêm, để câu cá trên sông Serepok với lang thang lượm lặt rau, quả, hạt. Ghé nhà ăn cơm, hắn khoe 2 tấm hình hắn chụp 1 loài lan lạ lạ. Là lạ là vì mùa đất cứng lá rụng, cỏ cháy ở Yok Đôn mùa này, trừ 1 vài loài phong lan trên tít ngọn cây cao ra hoa thì gần như không có loài địa lan nào nở. Thật khó có loài nào mà nở hoa trong cái nhiệt độ lên đến 50°C, giữa 1 khu rừng trọc lá và nền đất khô cứng vì qua 1 lần lửa cháy thực bì lướt qua. Ấy vậy mà, anh Duy may mắn lại chụp được hình hoa. Sự ngạc nhiên là thế. 

Sau khi tham vấn với chuyên gia Vuong Truong, tỷ lệ giữa loài mới và Eulophia chaunanthe là 50:50, ngay sau bữa cơm, mình bắt cóc Trọng Duy cùng mình chạy 70km vào chỗ bông hoa nở, bởi tranh thủ ngày nghỉ, và có dẫn đường sẵn, chứ để sau 2 - 3 ngày sẽ chẳng thể tìm được cành hoa bé tí màu nâu nâu giữa nền đất bạt ngàn của rừng khộp ở chỗ nào đâu.

Tiếng là mới ra khỏi rừng và mới ở đó vào buổi sáng, nhưng ít nhất cũng phải tốn đến 15 phút để xác định cái vùng của cây hoa mặc dù nó chỉ cách đường nhựa hơn 100m, và cũng tốn thêm 15 phút nữa để soi mắt trên diện tích vài trăm mét vuông, rà như rà rada để tìm cái cành hoa hồi sáng anh Duy đã chụp. Để rồi khi thấy rồi thì lại tốn thêm nửa tiếng cho việc chụp ảnh, may mà lúc ấy có vài đám mây che nắng.

Eulophia chaunanthe - là 1 loài địa lan thuộc chi Lan Luân. Ghi nhận là nó có mọc ở Việt Nam và Thái Lan. Và đây là lần đầu tiên mình thấy nó, trên đất rừng mùa khô nóng Yok Đôn. Mùa này nó không có lá, có lẽ có khoảng 2 - 3 chiếc lá khi mùa mưa. Một cành hoa cao khoảng 30 - 40cm, nở khoảng chục chiếc hoa màu nâu đỏ cỡ 2cm với chiếc cánh môi màu vàng, nó gần như hòa mình vào màu của nền đất rừng, khi đất rừng thiếu màu xanh. Hoa nở vào mùa này, có lẻ để đậu quả nhanh và phát tán hạt, nảy mầm vào đầu mùa mưa, để đến mùa cháy năm sau, những chiếc củ nhỏ đã kịp chui xuống đất và cứng cáp đủ để chịu được sự khô hạn và những đám cháy của mùa khô.

Để chụp được 1 loài lan mà mình chưa có ảnh, có thể sẽ tốn thời gian, công sức, nhưng đổi lại là sự vui sướng khi nhìn thấy những bông lan ở nơi nó sinh ra, trong điều kiện tự nhiên, có được cái phong thái tự do hơn là 1 cây lan trong chậu.

Theo: Nguyễn Văn Cảnh