Chi Lan Kiếm - Cymbidium, là một chi lan đặc biệt. Chúng có đầy đủ các đại diện trong các dạng sống của lan như Địa lan, phong lan, thạch lan và hoại sinh. Trong các dạng sống ấy, hoại sinh là dạng sống hiếm nhất, chỉ 1 hay 2 loài gì đó. Cách đây 5 - 6 năm gì đó, qua thông tin của Lộc Sang, đã từng thấy và chụp được 1 - 2 tấm hình của 1 loài lan Kiếm hoại sinh tại thác Dantala tại Đà Lạt, và kể từ khi ấy, năm nào anh em cũng phải lượn qua lại khu ấy, với hi vọng mong manh rằng sẽ gặp lại loài lan kiếm ma mị ấy.

Được sự dẫn dắt của anh bạn Leon, chúng tôi trên 1 chiếc xe bán tải 2 cầu, tuột xuống 1 con dốc dài hơn 2km, 2 khúc cua tay áo, con dốc mà dốc đến mức khi leo lên, chiếc xe đi số 1 lâu quá đến mức nóng quá đành nghỉ chờ nguội giữa dốc. Đến một khoảng rừng thông trẻ, chắc chỉ khoảng 10 - 15 năm tuổi, đi trên một triền dốc đầy dương xỉ và Mạch môn đang hoa, chúng tôi đã đến mảng đất đầy hoa của loài Kiếm bí hiểm nhất trong họ nhà Kiếm - Cymbidium macrorhizon. Lăn lê, bò toài gần 2 giờ với bụi Kiếm, 3 - 4 chiếc máy ảnh hoạt động hết công suất với cảm giác đê mê, tê phê theo suốt buổi... 

Cymbidium macrorhizon - loài kiếm hoại sinh, phân bố rất rộng, từ Nam India sang tận Đài Loan, Thái lan, Việt Nam... Chúng không có diệp lục, không rễ, không lá, chỉ có những đoạn thân chìm dưới đất như rễ, có lẽ cộng sinh với 1 loài nấm nào đó trong đất. Đầu mùa mưa, dưới sự hoạt động mạnh của nấm trong ẩm ướt, chúng mọc lên những chùm hoa từ những mấu chồi. Mỗi chùm hoa gồm 4 - 5 bông hoa xinh đẹp, hơi có mùi thơm, nở khoảng 1 tuần.

Hoại sinh, dạng sống đặc biệt của thực vật, của loài Cymbidium macrorhizon, thường rất hiếm gặp vì điều kiện tồn tại đặc biệt của chúng, là những loài hoa lan không thể hoặc rất, rất rất khó nuôi trồng trong điều kiện nhân tạo. Vì vậy, để có thể ngắm được hoa lan hoại sinh nào đó, là 1 điều may mắn với kể cả những người nghiên cứu như chúng tôi. Chúng như những bóng ma xinh đẹp trong rừng rậm, năm nay ở chỗ này, năm sau có thể ở 1 nơi khác và luôn bí hiểm như vậy.

Mang theo niềm vui lâng lâng vì được nhìn ngắm, thu mẫu vật của 1 loài lan hiếm, chúng tôi quay về, đi sang một nơi khác, với một câu chuyện về 1 loài lan cũng đặc biệt không kém, sẽ có trong kỳ tiếp theo của Ký Sự Hoa Lan, để toàn vẹn cho 1 chuyến đi bất ngờ và vui vẻ.

Theo: Nguyễn Văn Cảnh