Đi cùng và support cho 1 đoàn khách, vác tí đồ ăn... đó là lý do mình cùng với Hiến Võ Phạm, Hoàng Minh Thắng, Đức Anh... lao mình vào những cơn mưa rừng của Chư Yang Sin hùng vĩ. Và chuyến đi ấy, anh Hiến sợ ma đã ngồi thu lu ngủ trong mưa giữa cơn lũ chặn ngang 2 đầu đường đi và về, trong cơn sợ ma làm chập chờn giấc ngủ. Chuyến đi ấy, anh Thắng chăn ấm đệm êm ngủ ngon, khi bên kia bờ suối là anh Hiến ngồi dưới mưa cả đêm. Chuyến đi ấy, bất ngờ, lại anh Hiến, anh ấy là nhân vật chính... anh ấy đã tìm ra hẳn 1 chi hoa lan mới cho Việt Nam. 

Chuyện kể lại, giữa lúc đang đi trong cơn mưa nặng hạt lên con dốc mà có lẽ lâu lắm chưa ai đi nên đám cây đã lòa xòa phủ hết đường mòn, thì Hiến gọi mình hớt hải: Anh Cảnh ơi, hoa lan nè, bé tí... Với người chân ngắn chuyên đi chốt đoàn như mình thì hôm ấy may mắn là anh Hiến cũng đi theo 1 số bạn yếu sức, nên mới gọi được mình, chứ nếu không, có lẽ, mình cũng bỏ qua cái cây lan với kích cỡ đúng bằng 1 cây tăm trên hòn đá lớn.

Trời bỗng tạnh mưa, và mình có cơ hội chụp được 1 cơ số hình của cây lan bé xíu ấy. Khi nhìn thấy nó, ít nhất, mình chắc chắn được nó là 1 loài mới cho Việt Nam, nhiều khi còn có thể là loài mới cho cả thế giới. Nhưng tiếc rằng vì cây, hoa quá nhỏ, mọng nước, trong 1 chuyến đi ẩm ướt như thế, làm mình không thể phân tích và lưu mẫu được vì bị dập nát. Vậy chỉ nhờ hình chụp, mình và nhóm nghiên cứu tạm coi như nó là loài Stigmatodactylus sikokianus. Và chờ đến khi nào có điều kiện, sẽ quay lại nơi ấy với hi vọng mong manh rằng sẽ có mẫu thứ 2.

Stigmatodactylus sikokianus - là 1 loài thạch lan bé xíu, kích cỡ chỉ cao 10cm, thân mảnh như chiếc tăm, với chiếc củ nhỏ và mọng nước y như thân cây. Có 2 chiếc lá, và khoảnh 3 - 4 hoa trên ngọn. Các bông hoa có màu nâu nhạt, bé xíu. Cực hiếm, chỉ thấy được ở 1 điểm duy nhất và chưa thấy ở đâu trên đất nước Việt Nam, loài lan này rất cần sự nghiên cứu thêm. Nhưng có lẽ khó, vì rất ít ai có thể bỏ công sức để nghiên cứu 1 loài lan bé xíu, trong điều kiện thực địa khổ sở vì hoa nở giữa mùa mưa.

Chi lan Stigmatodactylus, được công nhận là 1 chi thực vật bổ sung cho Thực vật Việt Nam, bài báo trên tạp chí Phytotaxa, xuất bản tháng 5/2023.

Theo: Nguyễn Văn Cảnh