1. Lan hài Cảnh

- Tên khoa học: Paphiopedilum canhii

- Mô tả: Cây chỉ cho một hoa trên một cành bông và được mệnh danh là lan hài có bông nhỏ nhất

- Phân bố: Loài này được tìm thấy trên những vách đá vôi có một ít chất mùn. Ở trong những khu rừng lá kim ở miền bắc Việt Nam ở độ cao 1500m. Ngoài ra loài Hài này còn được ở vùng thượng Lào.

- Cách trồng lan Hài Cảnh: loài lan này có thể được trồng dưới ánh sáng mạnh. Nơi có nhiệt độ trung bình và trong hỗn hợp giá thể thoát nước tốt. Loài này nên trồng trong hỗn hợp chất trồng có kích thước nhỏ để giữ ẩm tốt hơn vì kích thước cây khá nhỏ. Lan Hài Cảnh được đánh giá khá khó trồng, đặc biệt là ở những vùng thấp và vùng đồng bằng.

2. Lan hài Trần Tuấn

- Tên khoa học: Paphiopedilum aspersum

- Mô tả: Đây là một loài lan lai tự nhiên thường nở hoa vào mùa thu. Lan Hài Trần Tuấn là loài lai giữa Paphiopedilum barbigerum var coccianum và Paphiopedilum henryanum.

- Phân bố: Việt Nam

- Nuôi trồng: Cây thích hợp với ánh sáng từ trung bình đến mạnh, nhiệt độ từ trung bình đến ấm. Chất trồng phải nước tốt như hỗn hợp vỏ thông và perlite và có thể thêm chút rêu để duy trì độ ẩm. Khi cây nở hoa nên để trong bóng râm giúp hoa bên hơn và nổi màu hơn.

3. Lan hài Lông

- Tên khoa học: Paphiopedilum herrmannii

- Mô tỏ: Đây là một loài lai tự nhiên cây thường nở hoa vào mùa thu. Lan Hài Lông  là loài lai giữa Paphiopedilum helenae ( Lan Hài Helen) và Paphiopedilum hirsutissimum.

- Phân bố: Lan Hài Lông dường như chỉ mọc tại Việt Nam. Khu vực phân bố là nơi có 2 loài Paphiopedilum Helenae và Paphiopedilum Hirsutissimum sinh sống.

- Cách trồng lan Hài Lông: Cây thích hợp trồng trong môi trường anh sáng vừa đến mạnh, nhiều độ trung bình đến ấm. Chất trồng phải nước tốt như hỗn hợp vỏ thông và perlite và có thể thêm chút rêu để duy trì độ ẩm. Khi cây nở hoa nên để trong bóng râm giúp hoa bên hơn và nổi màu hơn.

4. Lan hài Đà Lạt

- Tên khoa học: Paphiopedilum dalatense

- Mô tỏ: Đây là một loài lai tự nhiên cây thường nở hoa vào mùa thu. Lan Hài Đà Lạt là giống lan lai giữa Paphiopedilum Callosum và Paphiopedilum Villosum.

- Phân bố: Quanh khu vực Lâm Đồng, Việt Nam

- Nuổi trồng: Cây thích hợp trồng trong môi trường anh sáng vừa đến mạnh, nhiều độ trung bình đến ấm. Chất trồng phải nước tốt như hỗn hợp vỏ thông và perlite và có thể thêm chút rêu để duy trì độ ẩm. Khi cây nở hoa nên để trong bóng râm giúp hoa bên hơn và nổi màu hơn.

5. Lan hài Kim

- Tên khoa học: Paphiopedilum villosum

- Mô tả: Khi trưởng thành lan Hài Kim có 4-5 lá dài từ 14-42cm, bản lá rộng 2-4cm. Mặt lá trên màu xanh lá cây sáng, mặt dưới có chấm tím từ gốc. Mùa hoa nở từ tháng 4  đến tháng 5. Phát hoa gồm 1 hoa duy nhất, dài 7-21cm. Bông hoa rộng và có hương thơm. Hài kim mọc thành những bụi lớn.

- Phân bố: Lan Hài Kim sống trên lớp rêu của thân cây. Được tìm thấy ở Ấn Độ, Myanmar, Thái Lan, Việt Nam và Trung Quốc ở độ cao 1200m-2000m. Khu vực này có nhiều mưa vào mùa xuân và thu, vào mùa hạ thì có nhiều sương mù và mưa phùn.

- Nhiệt độ ưa thích: 8-19 độ C. Ánh sáng: trung bình đến râm, tuy nhiên đôi khi cây vẫn có thể phản triển khá tốt dưới ánh sáng mạnh.

6. Lan hài Bóng

- Tên khoa học: Paphiopedilum vietnamense

- Mô tả: Khi trưởng thành cây sẽ có 3-5 lá, dài 8-20cm, rộng 2-7cm, mặt trên bóng, có đốm lá xanh đậm và xanh xám, thỉnh thoảng bắt gặp vài vệt trắng, mặt lá dưới có đốm hoặc vùng màu tím, có gốc nhẵn hoặc lông trắng hay vàng ở gốc. Phát hoa thường có 1 bông (hiếm khi 2 bông) cao 15-25cm. Mua hoa nở thường rơi vào tháng 3.

- Phân bố: Lan Hài Bóng được tìm thấy trên những vách đá trong những khu rừng ở tỉnh Thái Nguyên, phía bắc Việt Nam vào từ cuối mùa thu đến đầu xuân trong khi mỗi trường có độ ẩm cao nhưng khô và có nhiều mưa từ giữa mùa xuân đến đầu thu, mọc ở độ cao từ 350-550m.

- Nhiệt độ ưa thích: 14-26 độ C, ánh sáng trung bình hoặc có bóng râm thích hợp cho cây.

7. Lan hài Vân Bắc - Hài Thiết

- Tên khoa học: Paphiopedilum purpuratum

- Mô tả: Cây lâu năm, có 4-6 lá mọc thành 2 dãy. Lá hình thuôn - bầu dục, dài từ 7-14cm và rộng từ 2-5cm. Mặt trên lá loang lổ các khoang màu lục thẫm và lục nhạt, mặt dưới màu lục nhạt. Cụm hoa có cuống dài 10-20cm, mang 1-2 hoa. Hoa rộng 7-10cm, có mạng gân màu đỏ thẫm - tía ở tất cả các mảnh bao hoa.

- Sinh học và sinh thái: Mùa hoa rơi vào tháng 9-10. Tái sinh bằng hạt.

- Phân bố: Lan Hài Vân Bắc thường được tìm thấy ở vùng núi phía bắc của Việt Nam, Trung Quốc

8. Lan hài Vân Nam

- Tên khoa học: Paphiopedilum callosum

- Mô tả: cây có 3-5 lá khi trưởng thành, dài 10-20cm, rộng 3-5cm, mặt trên có đốm xanh nhạt và xanh đậm, mặt dưới xanh nhạt, thỉnh thoảng có gốc tím, có 2 thùy.

- Phát hoa: thường có 1 bông, thình thoảng có thể có 2 bông. Chiều dài bông từ 12-25cm và độ rộng từ 8-11cm.

- Phân bố: Lan Hài Vân Nam được tìm thấy trong những nền rừng nhiều sương mù, mọc trên thảm lá khô mục và trên đá ở Campuchia, Lào, Malaysia, Thái Lan và Việt Nam ở độ cao 300 - 1300m. Khu vực này chịu ảnh hưởng từ những trận mưa lớn từ mùa Xuân đến mùa Thu. Mùa đông ẩm ướt và sương mù nhiều.

- Mùa hoa từ tháng 4 - tháng 6.

- Nhiệt độ phù hợp cho lan Hài Vân Nam ;à từ 19-24 độ C.

- Ánh sáng: trung bình - ưa bóng râm

- Môi trường rễ: tầng lá mục, thường mọc trên rêu

9. Lan hài Mốc hồng

- Tên khoa học: Paphiopedilum micranthum

- Mô tả: cây trưởng thành swe4 có từ 3-5 lá, dài 5-15cm, mặt trên có màu chấm tối và màu xanh đốm tái nhợt, mặt dưới có chấm tím. Phát hoa: 9-25cm dài, 1 bông duy nhất. Kích thước bông: rộng 5-10cm, cao 7-14cm. Cây thường có mầm nhánh mọc dài, không theo bụi lớn. Mùa hoa nở vào tháng 3 đến tháng 5.

- Phân bó của lan Hài Mốc Hồng: Hài Mốc Hồng mọc trên đá, kẽ nứt bao gồm xác lá mục, đá vôi và đất sét. Phân bổ ở Việt Nam và Trung Quốc ở các vùng có độ cao trên 260m.

- Ánh sáng: đây là loài lan ưa bóng râm.

- Nhiệt độ: lan phát triển tốt ở nhiệt độ 9-20 độ C.

- Độ ẩm: 40 - 80%

- Môi trường rễ: ưa vôi, pH 6.68-8.65, đất mỏng, rêu hoặc lá mục.

10. Lan hài Trần Liên

- Tên khoa học: Paphiopedilum tranlienianum

- Mô tả: Khi trưởng thành cây có từ 3-6 lá, dài khoản 18cm, rộng 2cm, mặt trên màu xanh bóng với biên nhạt, mặt dưới xanh nhạt.

 + Phát hoa: thường ra 1 hoa hiếm khi xuất hiện hoa thứ 2, dài 7-15cm

 + Bông: rộng 5-6cm, cao 5-7cm

 + Cây: mọc thành khối

- Phân bố: Cây mọc trên tầng đá vôi, lớp lá mục và trên rêu ở độ cao 450-750m. Khu vực này có lượng mưa lớn vào mùa hạ và thu, mùa đông và xuân có độ ẩm cao và sương mù dày. 

- Mùa ra hoa: tháng 9 đến tháng 11

- Nhiệt độ: 12-25 độ C

- Ánh sáng: trung bình đến mạnh

- Môi trường rễ: đá vôi, đất mùn trong hốc đá vôi

11. Lan hài Vệ nữ

- Tên khoa học: Paphiopedilum hirsutissimum

- Mô tả: Cây trưởng thành sẽ có 5-6 lá, dài đến 45 cm, rộng 1-2cm, mặt trên xanh, mặt dưới xanh. Phát hoa: 1 bông, hiếm khi ra 2 bông, 17-25cm dài, có lông bao phủ dày đặc. Bông: rộng 11-14cm, có lông bao phủ. 

- Phân bố: Việt Nam, Lào, Thái Lan, Trung Quốc, Burma, Bangladesh. Cây mọc trên lớp mùn gần dưới gốc cây hay trên lớp rêu bao phủ trên đá ở độ cao 700-1800m. Vào mùa đông và mùa xuân, khu vực này có sương mù bao phủ và có độ ẩm cao. 

- Mùa hoa: tháng 3 đến tháng 5

- Nhiệt độ: 11-22 độ C

- Ánh sáng: Trung bình đến mạnh

- Môi trường rễ: axit, lá rụng, mảnh vụn, rêu, thỉnh thoảng mọc trên đá núi lửa có rêu bao phủ.

12. Lan hài Đuôi công

- Tên khoa học: Paphiopedilum gratrixianum

- Mô tả: cây có 4-8 lá khi trưởng thành, dài 30cm, rộng 2-4cm, mặt trên xanh, mặt dưới có chấm tím xuống đến gốc.

  + Phát hoa: 1 bông, dài 35cm

  + Bông: 7-12 cm rộng

- Phân bố: Được tìm thấy trên những vách đá phủ rêu trong các khu rừng nhiều sương mù ở Lào và phía bắc Việt Nam ở độ cao 910-1900m. Mùa đông có mưa phùn và độ ẩm cao, mùa hè thì có mưa nặng hạt.

- Mùa ra hoa: Tháng 10 - tháng 12

- Nhiệt độ: 9-22 độ C

- Ánh sáng: Trung bình đến mạnh

- Môi trường rễ: axit, canxi tự do, mùn, đất silicat với ẩm cao

13. Lan hài Hương lan

- Tên khoa học: Paphiopedilum emersoni

- Mô tả: Cây có 4-7 lá khi trưởng thành, dài 15-25cm, rộng 3-5cm, mặt trên xanh bóng, mặt dưới xanh bạc, thỉnh thoảng có vệt tím ở gốc.

 + Phát hoa: 1 bông, dài 10-15cm

 + Bông: rộng 7-11cm và có hương thơm

- Phân bố: Được tìm thấy trong những khu rừng ở Trung Quốc và phía Bắc Việt Nam. Chúng mọc trên đá, sa thạch và trên đất sét có trên đá phủ rêu ở độ cao 460-750m.

- Mùa hoa: Tháng 5 đến tháng 6

- Nhiệt độ: 13-26 độ C

- Ánh sáng: trung bình và ưa bóng râm

- Môi trường rễ: Đá vôi, rêu, cát, đất sét và mùn

14. Lan hài Râu

- Tên khoa học: Paphiopedilum dianthum

- Mô tả: Thật khó có thể nhầm lẫn được loài lan Hài Râu với các loài lan khác ở Việt Nam bởi cành đài bên dính thành lòng thuyền, có hai cánh tràng, dài, xoắn lại rũ xuống và có màu nâu lục. Cánh môi dạng túi dài 5cm, màu lục nâu vàng, mép cuộn vào trong.

- Phân bố: Được tìm thấy trên những tảng đá vôi, mọc trên đất hay trên tầng lá mục ở Trung Quốc và Việt nam ở độ cao từ 460-1450m. Khu vực này có sương mù vào mùa đông và mùa xuân, mưa nhiều vào mùa hè, mùa đông có lượng mưa vừa.

- Nuôi trồng: Lan Hài Râu ưa ánh sáng mạnh và nhiệt độ trung bình. Giá thể trồng cần thoát nước tốt như hỗn hợp vỏ thông và đá perlite, lan. Loại lan này còn khá ưa ẩm.

15. Lan hài Gấm

- Tên khoa học: Paphiopedilum concolor

- Mô tả: cây có 4 đến 6 lá khi trưởng thành, dài 10-16cm và rộng từ 2-4cm, mặt trên có đốm xanh đậm và nhạt, bên dưới xanh nhạt và có đốm tím, thỉnh thoảng mặt dưới không có đốm tím.

 + Phát hoa: có 1 bông, rất hiếm khi có 2 bông, chiều dài 8cm

 + Bông: 5-7cm rộng, có hương thơm

 + Cây: thường mọc theo bụi

- Phân bố: Cây thường mọc gần nguồn nước, mọc trên đá vôi, lớp rêu, trên lớp lá mục. Xuất hiện nhiều ở Thái Lan, Lào, Campuchia và Việt Nam ở độ cao từ 0-1060m với khí hậu khô, có sương mù nhẹ vào mùa đông, ẩm ướt và mưa nhiều vào mùa hạ và thu.

- Mùa hoa: thường ra hoa và tháng 3 đến tháng 6

- Nhiệt độ phù hợp: từ 16-28 độ C

- Ánh sáng: ưa sáng trung bình đến mạnh

16. Lan hài Henry

- Tên khoa học Paphiopedilum henryanum

- Mô tả: Cây có từ 3 đến 6 lá khi trưởng thành, dài 10-17cm, rộng 1-2cm, mặt trên xanh đậm với biên trắng hoặc vàng có gốc tím.

 + Phát hoa: 1 bông, 12-15cm dài

 + Bông: bề ngang 4-6cm, cao 4-5cm và có hương thơm

 + Cây: thường mọc thành bụi

- Phân bố: Lan Hài Henry mọc trên lớp lá mục và các dốc đá vôi dựng đứng ở rừng núi phía Bắc Việt Nam và Trung Quốc. Loài lan này phân bố ở độ cao 910-1400m nơi có sương mùa khá dày đặc và mưa phùn vào mùa đông, mùa xuân.

- Mùa hoa: tháng 9 đến tháng 11

- Nhiệt độ: 12-25 độ C

- Ánh sáng: ưa ánh sáng vừa phải

17. Lan hài Helen

- Tên khoa học: Paphiopedulum helenae

- Mô tả: cây có 3-5 lá khi trưởng thành, dài từ 3-12cm và rộng đến 2cm, mặt trên xanh đậm với biên trắng hoặc vàng, mặt dưới có chấm tím đến gốc.

 + Phát hoa: chỉ 1 bông, dài 4-7cm

 + Bông: bề ngang 3-6cm và có hương thơm

 + Cây mọc thành bụi

- Phân bố: Lan Hài Helen thường được tìm thấy trên những vách đá vôi cheo leo và trên các thân cây phủ đầy rêu ở tỉnh Cao Bằng, VIệt Nam ở độ cao từ 500-1000m. Khu vực này thường có mưa nặng hạt vào mùa hè và sương mù dày đặc trong suốt mùa đông.

- Mùa hoa: tháng 9 đến tháng 11

- Nuôi trồng: Lan Hài Helen thích hợp với ánh sáng mạnh và nhiệt độ trung bình. Nên trồng loại lan này trong các giá thể có thể thoát nước tốt như vỏ thông cỡ trung với đá núi lửa. Cây cũng có thể thích hợp với nhiều cách trồng khác nhau.

18. Lan hài Hồng

- Tên khoa học: Paphiopedulum delenatii

- Mô tả: Cây trưởng thành sẽ có 5-7 lá, dài 11cm và rộng 4cm, mặt trên có đốm xanh đậm và xanh xám, bên dưới có chấm tím.

 + Phát hoa: thường có 1 bông, chiều dài phát hoa có thể lên đến 20cm

 + Bông: bề ngang từ 7-10cm và có hương thơm

 + Cây mọc đơn lẻ là chủ yếu

- Phân bố: Lần đầu tiên được tìm thấy vào năm 1922 ở miền Nam Việt Nam. Từ đó lan Hài Hồng trở thành một trong những giống lan hài nổi tiếng trên thế giới, và mãi đến năm 1990 người ta mới tìm lại được chúng trong tự nhiên ở tỉnh Khánh Hòa. Cây sống ở độ cao từ 750-1400, trên đá granite, thân cây phủ rêu và vùng ẩm ướt gần nguồn nước. Đây là khu vực có sương mù bao phủ từ mùa thu đến mùa đông, mùa xuân có lượng mưa lớn. 

- Mùa hoa: thường rơi vào tháng 12

- Nhiệt độ: 19-25 độ C

- Ánh sáng: trung bình

- Độ ẩm: 60-85%

- Mỗi trường rễ: đất cát mỏng có ít mùn hoặc lá cây mục, thình thoản lan Hài Hồng được tìm thấy mọc trên đá nhiều rêu và ít mùn.

19. Lan hài Giáp (ráp)

- Tên khoa học: Paphiopedulum malipoense

- Mô tả: Cây có 4-6 lá khi trưởng thành, dài 10-20cm và rộng 5-7cm, mặt trên có đốm xanh đậm và xanh nhạt, mặt dưới có chấm tím

 + Phát hoa: thường ra 1 bông

 + Bông: bề ngang từ 8-13cm

 + Cây có xu hướng mọc đơn lẻ

Phân bố: Lan Hài Rap được tìm thấy ở Trung Quốc và Việt Nam trên những vách đá vôi và trên mặt đất ở độ cao 450-1450m. Mỗi trường sống của chúng có lượng mưa thấp và sương mù vào mùa đông, mưa phùn và sương mù từ cuối mùa đông đến đầu mùa xuân. Mùa mưa thường có độ ẩm rất cao.

- Mùa hoa: tháng 3-4. Phân hóa mầm hoa từ tháng 9-10.

- Nuôi trồng: Lan Hài Ráp phù hợp với điều kiện ánh sáng trung bình với độ ẩm từ 70-80%. Để ra hoa, cần phải giữ lượng nước tưới đều đặng và duy trì nhiệt độ mát mẻ ở khoảng 12 độ C trong những đêm mùa đông. Cây rất thích ẩm và phát triển mạnh vào mùa hè. 

20. Lan hài Hằng

- Tên khoa học: Paphiopedulum hangianum

- Mô tả: Cây có 4-7 lá khi trưởng thành, dài 12-30cm, rộng 3-5cm, mặt trên xanh bóng, mặt dưới xanh nhạt

 + Phát hoa: thường có 1 bông, dài 6-12cm

 + Bông: bề ngang rộng từ 9-12cm và cao từ 6-8 cm.

- Phân bố: Lan Hài Hằng thường phân bố ở Việt Nam và Trung Quốc. Chúng thường sinh sống ở độ cao trên 460m - 760m trong môi trường sống ẩm ướt vào mùa hè và sống trong môi trường khô, ẩm vào mùa đông.

- Mùa hoa: thường rơi vào tháng 4 đến tháng 5

- Nhiệt độ thích hợp để trồng lan Hài Hằng: từ 12-26 độ

- Ánh sáng: trung bình

- Môi trường rễ: ưa vôi, ưa mùn, rễ thích bám đá

21. Lan hài Táo

- Tên khoa học: Paphiopedulum appletonianum

- Mô tả: Cây có từ 6-8 lá khi trưởng thành, dài 10-25cm, rộng 2-5cm, mặt trên có đốm xanh đậm và xanh nhạt, đôi khi đốm rất mờ, gốc có đốm tím.

 + Phát hoa: thường có 1 bông, dai từ 15-50cm.

 + Bông: bề ngang từ 6-10cm

- Phân bố: Lào, Thái Lan, Campuchia, Việt Nam, Trung Quốc ở độ cao từ 700m - 2000m, mọc trên đá vôi phủ rêu hoặc lá mục. Mùa đông và xuân có mưa nhiều và độ ẩm cao, cuối xuân đến thu là thời điểm mưa nhiều nhất.

- Mùa hoa: thường ra hoa vào tháng 3 đến tháng 5

- Nhiệt độ: thích hợp trong môi trường mát từ 8-19 độ C

- Ánh sáng: trung bình và ưa bóng râm

- Môi trường giá thể: lá mục, mùn, có thể tìm thấy mọc trên rêu hoặc thân cây mục.

22. Lan hài Cocci

- Tên khoa học: Paphiopedulum coccineum

- Mô tả: cây có 4-6 lá khi trưởng thành, dài 8-20cm, rộng khoản 2cm, có màu xanh đậm. 

+ Phát hoa: thường ra 1 bông

+ Bông có bề ngan rơi vào tầm 6.5 cm

+ Cây thường mọc thành bụi

- Phân bố: Việt Nam, Trung Quốc. Loài lan này thường được tìm thấy mọc trên đá vôi ở độ cao 300-1200m. Khu vực này bị bao phủ bởi sương mù dày đặc vào mùa đông và xuân, mùa hạ có mưa nhiều.

- Mùa hoa: thường ra hoa vào tháng 10 đến tháng 12

- Nhiệt độ thích hợp cho lan Hài Cocci là từ 11-28 độ C

- Ánh sáng: trung bình và ưa bóng râm

- Môi trường rễ: ưa đá vôi, đất mỏng, môi trường có độ pH khoản 7.0

23. Lan hài Paphiopedilum subtropicum

Mô tả: 

+ Lá: trưởng thành có từ 9-19 lá, có lông mịn, chóp lá nhọn, hình elip

+ Phát hoa: bông mọc thành chùm, 30cm, lông tơ màu đỏ, có thể có 7 hoa, lá bắc có lông tơ đỏ

+ Hoa thường to khoản 4-5cm

- Phân bố: Hà Giang, Việt Nam và Trung Quốc. Thường số ở độ cao khoản 1400m

- Mùa hoa: thường ra hoa vào đầu mùa hè

- Nhiệt độ ưa thích môi trường mát lạnh hoặc có thể sống trong môi trường có tuyết.

- Ánh sáng: không cần nhiều ánh sáng

- Nuôi trồng: gần như khổng trồng trong điều kiện nhân tạo. Ước tính chỉ không còn tới 100 cá thể lan trong tự nhiên.

(Nguồn: Lan Tự Nhiên)